معمولاً دیابت نوع 1 و بسیاری از موارد دیابت نوع 2 براساس بروز اخیر نشانه های بیماری، یعنی ادرار بیش از حد (پلی اوری) و تشنگی بیش از حد (پلی دیپسی) که غالباً با کاهش وزن همراه هستند تشخیص داده می شوند. معمولاً این نشانه ها طی چند روز تا چند هفته تشدید می یابند. حدود 1/4 افرادی که اخیراً به دیابت نوع 1 مبتلا شده اند در زمان تشخیص بیماری به درجاتی از کتواسیدوز دیابتی دچار هستند. معمولاً سایر انواع دیابت از طرق دیگر، مانند غربالگری (بیمار یابی)، تشخیص وجود افزایش قند خون (هیپرگلیسمی) در هنگام بررسی های طبی دیگر و برخورد با نشانه های ثانویه دیابت مانند تغییرات بینایی یا خستگی غیر قابل توجیه تشخیص داده می شوند. غالباً دیابت در اثر وجود مشکلات ناشی از این بیماری، مانند حمله ی قلبی، سکته مغزی، بیماری عصبی (نوروپاتی)، عدم ترمیم زخم پا یا زخم های سایر نقاط بدن، مشکلات خاص چشمی، بعضی عفونت های قارچی یا به دنیا آوردن نوزاد مبتلا به افزایش بیش از حد وزن در هنگام تولد یا کاهش قند خون در زمان به دنیا آمدن تشخیص داده می شود.

دیابت شیرین با ازدیاد قندخون (هیپرگلیسمی) عود کننده یا مقاوم مشخص می شود و تشخیص آزمایشگاهی آن از طریق وجود هریک از موارد زیر صورت می گیرد:

بالاتر بودن قند خون ناشتا از 126 میلی گرم در دسی لیتر (0/7 میلی مول در لیتر).

گلوکز خون 200میلی گرم در دسی لیتر (1/11 میلی مول در لیتر)، 2 ساعت بعداز خوردن 75 گرم گلوکز در جریان تست تحمل گلوکز.

نشانه های ازدیاد قندخون (هیپرگلیسمی) و گلوکز پلاسمای اتفاقی (غیر ناشتای) 200میلی گرم در دسی لیتر (1/11 میلی مول در لیتر) یا بالاتر.

یک نتیجه ی مثبت، در غیاب هیپرگلیسمی واضح باید با تکرار هریک از روش هایی که ذکر شد در یک روز دیگر مورد تأیید قرار گیرد.

اکثر پزشکان اندازه گیری قند خون ناشتا را به دلیل سهولت انجام آن و زمان بیشتری که انجام تست تحمل گلوکز نیاز دارد (2 ساعت) ترجیع می دهند.

نکته

داشتن دو نتیجه ی آزمایش قند خون ناشتای بالای 126 میلی گرم در دسی لیتر (0/7 میلی مول در لیتر) در دو روز مختلف، نشانه ی ابتلای فرد به دیابت شیرین است.

قندخون بین 100تا 125 میلی گرم در دسی لیتر، نشانه ی وجود اختلال در گلوکز خون ناشتا است. افرادی دارای گلوکز پلاسمای 140میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر (ولی نه بالاتر از 200)، دو ساعت بعد از خوردن 75 گرم گلوکز، دچار اختلال تحمل گلوکز شناخته می شوند. از میان این دو وضعیت پیش دیابتی، وضعیت دوم عامل خطر اصلی پیشرفت به طرف دیابت قندی کامل و نیز بیماری قلبی عروقی به شمار می آید.